Бұл туралы Өңірлік коммуникациялар қызметі алаңында өткен брифингте Ақтөбе облысы кәсіпкерлер палатасының директоры Дидар Боранқұлов және құқықтық мәселелер жөніндегі орынбасары  Руслан Қүйшінов пен экономикалық мәселелер жөніндегі орынбасары Владимир Сухорученко мәлім етті.

"Атамекен" бизнес-ахуалды жақсарту үшін мемлекеттік органдармен бірлесіп, бизнес мәселелерін жүйелі шешуге белсенді жұмыс істеуде. 7 қарашада өткен ҰКП съезінде бес негізгі бағыт белгіленді: олардың қатарында салық заңнамасын жеңілдету, шағын және орта бизнесті (ШОБ) қолдау бағдарламасын іске қосу, мемлекеттік сатып алулардағы ашықтықты арттыру, мемлекет пен бизнестің белсенді өзара іс-қимылы, білім саласына инвестиция салу бар.

Негізгі қызмет бағыты бойынша Ақтөбе облысының кәсіпкерлер палатасы бизнес қауымдастығының мүдделерін қорғауды жалғастыруда. 2024 жылдың тоғыз ай ішінде 1166 өтініш түсіп, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 35%-ға төмен. Оның ішінде 1048 өтініш мемлекеттік органдардың әрекеттеріне қатысты, ал 118-і кеңес алуға арналған. 49 өтініш бойынша оң шешім қабылданды.

Негізгі шағымдар соттағы құқықтарын қорғау, жер мәселелері және салық салуға қатысты болды. Нәтижесінде 20 кәсіпкердің 1,5 миллиард теңге мөлшерінде мүліктік құқықтары қалпына келтірілді.

Мысалы, Бисенова ЖК-ның мемлекеттік сәулет- құрылыс бақылауы комитетінің әрекеттеріне шағымдану және "ТенгриСтройИнвест" ЖШС-нің мемлекеттік сатып алудың адал емес қатысушылар тізімінен шығарылуы болды. Кәсіпкерлер құқықтарын қорғау жөніндегі кеңес 9 отырыс өткізіп, 17 мәселе қаралып, оның ішінде 16-сы оң шешімін тапты, соның ішінде Әйтеке би ауданындағы кемпингке су жеткізу мәселесі шешілді.

Сондай-ақ, Ақтөбе қаласының жеке кәсіпкерлерінің көше саудасы саласындағы ұжымдық өтініші бойынша, жергілікті атқарушы органдардың жер учаскелерін қосалқы жалдау мерзімінен бұрын бұзу фактісі бойынша мәселе оң шешілді. Бес жыл өтсе де, билік бұрын ешқандай сұрақтар қойған жоқ. Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі кеңестің ұсынысы бойынша Ақтөбе қаласының әкімдігі жалдау мерзімін 5 жылға ұзарту және жер учаскелеріне жалдау құқығын сатып алуды беру туралы шешім қабылдады.

Қадағалау органдарымен өзара әрекеттесу

2024 жылы шағын бизнесті тексеру мораторийі аяқталғаннан кейін Палата облыстық прокуратура және әкімдікпен бірлесіп, бизнесті қолдау жөніндегі жұмыс жоспарына қол қойды. Тоғыз ай ішінде 700-ден астам кәсіпкердің қатысуымен 24 іс-шара өткізілді, жыл соңына дейін тағы 10 іс-шара жоспарланған.

Сәуір айында облыстық мәслихатпен бірлескен іс-шаралар жоспарына қол қойылып, соның аясында су тасқынынан зардап шеккен қарыз алушылар үшін түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, Алға ауданының бизнесімен көшпелі кездесу өтті.

 Жақында Мәртөк ауданының Жайсан шекара бекетінде Палата, көлік прокуратурасы және Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен бірлесіп, шекарадан өту кезінде құқық бұзушылықпен кездескен  кәсіпкерлерге WhatsApp арқылы хабарлауына мүмкіндік беретін QR-кодтар орнатты.  QR-кодты орнатқан сәттен бастап жүк тасымалдаушылардан "Жайсан" шекаралық пунктінде машиналардың жиналуы туралы 10-ға жуық өтініш келіп түсті. Кәсіпкерлер Палатасы мәселені шешу үшін жауапты қызметтерді жедел хабардар етеді. Кептелудің негізгі себебі — "Жайсан" және "Сагарчин" пункттері арасындағы 400 метрлік тар бейтарап жолақ, мұнда біріншісінде үш жолақ, ал екіншісінде бір ғана жолақ жұмыс істейді. Сондай-ақ, кептеліс жолдардағы жөндеу жұмыстарына байланысты болуы мүмкін, мысалы, Саратов облысынан шығарда. Палата Орынбор облысындағы кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі уәкілмен және Ресейдің басқа да қызметтерімен шекарадағы мәселелерді талқылау үшін кездесуді жоспарлап отыр.

Инвесторларды қолдау

Өткен жылы ірі инвестициялық жобаларды қолдау үшін Фронт-офис құрылды. Оның құрамына Палата, индустриялық-инновациялық даму басқармасы және "НК Kazakh Invest" АҚ өкілдері кірді. Енді уәкілетті органдар инвесторлар қызметін тоқтату шараларын прокурорлармен келісіледі. Атамекен алаңында инвесторлармен кездесулер өткізіліп, онда жер қойнауын пайдалану, салық салу және жер пайдалану мәселелері талқыланды.

 Фронт-офис шеңберінде ел экономикасына 290 млрд теңгеден астам қаржы салатын 20 инвестордың проблемалық кейстері шешілді. ("Зерде-Керамика Ақтөбе" ЖШС, "Qum Kol" ЖШС).

Прокурор кабинетiнiң жұмысы аясында 7 iс-шара өткiзiлдi, 24 өтiнiмнiң 18-i оң шешiмiн тапты. Ақтөбе облысында инвестициялық климатты жақсарту үшiн инвестициялық штаб құрылды, ол жобаларды жүзеге асыруды үйлестiрiп, инвесторлардың құқықтарын қорғайды. Инвесторларға арналған рәсiмдердi жеңiлдететiн «Жасыл дәліз» жобасын iске асыру туралы меморандумға қол қойылды. Кәсiпкерлердiң өтiнiштерiн талдау нәтижесiнде жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларына қатысу мәселелерi анықталды. Осыған байланысты, отандық өнiм өндiрушiлер тiзiлiмiн пайдалану ұсынылды, бұл өзгерiстер көмiрсутек шикiзатын өндiру саласындағы сатып алу ережелерiне енгiзiлдi.

Салалық кеңестер

Кәсіпкерлер палатасында 8 салалық кеңес жұмыс істейді: Индустрия, Сауда және қызмет көрсету, Туризм (қалыптасу сатысында), АӨК, Құрылыс, Энергетика және ТКШ (Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық), Көлік және логистика, Денсаулық сақтау (қалыптасу сатысында) және Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту. Бұл кеңестер салалық мәселелерді біріктіреді және оларды шешу үшін ұсыныстар әзірлейді.

Жүйелі мәселелер

Кәсіпкерлер палатасының бақылауында бірнеше өзекті мәселелер бар:

Ауыл шаруашылығында маусымдық жұмысшыларға арналған квота тапшылығы. 2024 жылы 250 квота бөлінді, ал қажеттілік шамамен 500-ді құрайды. Бүгінгі күні облыс бойынша 2025 жылға арналған шетелдік жұмыс күшіне 425 адам квотасын бекітуге қол жеткізілді. Ұсыныс: Ақтөбе облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы АӨК субъектілерінен өтінімдер жинауды бақылауды қамтамасыз етсін, сондай-ақ ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен өңірдегі қажеттілікке сәйкес Ақтөбе облысына 5 санатты ШЖК квотасын ұлғайту туралы мәселені пысықтасын.

Электр энергиясының жоғары тарифтері. Ақтөбе облысында тариф 44,63 теңге/кВт сағ. ҚҚС-сыз құрайды, бұл өнімнің өзіндік құны мен инвестициялық тартымдылығына кері әсер етеді. Сатып алу бағасын ескере отырып, тарифтерді қайта қарау ұсынылады.

Жер учаскелерін алу кезінде кедергілер. Жер ресурстары туралы ақпараттың болмауы және сирек аукциондар сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін тудырады. Бос учаскелер туралы бизнесті хабардар етуді жандандыру және тұрақты аукциондар өткізу ұсынылады.

Құрылыс жобалары үшін бастапқы материалдарды беруден бас тарту: 2023 жылы 4861 өтінімнің 4506-сы берілді, 355 өтінім бас тартылды. Негізгі себеп-Бас жоспардың сәйкес келмеуі. Егжей-тегжейлі жоспарлау жоспарын пысықтау және  Жылжымайтын мүліктің бірыңғай мемлекеттік кадастры порталының функционалдығын жақсарту ұсынылады.

АӨК несиелеу бойынша пайыздық мөлшерлемені өтеу: субсидияларды қайтарудағы кідірістерге байланысты ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер толық пайыздық мөлшерлемені төлеуге мәжбүр. Субсидияларды қайтару процесін жеңілдету үшін келісім шартты өзгерту ұсынылады.

Жергілікті өндірушілердің өнімдерін алға жылжыту

2024 жылы Кәсіпкерлер Палатасы ЖАО-мен бірлесіп жергілікті өндірушілерді қолдау үшін "Сағыз Петролеум компания" ЖШС және "ҚМК Мұнай" АҚ сияқты жер қойнауын пайдаланушылармен үшжақты келісімдер жасасты. Бұл келісімдер 42 компанияны қамтиды және сорғы штангалары, жұмыс киімдері, жуғыш заттар сияқты өнімдерді сатып алуды қамтиды. "СНПС-Ақтөбемұнайгаз" АҚ және "Қазхром ТНК" АҚ-мен осындай меморандумдарға қол қою бойынша жұмыс жүргізілуде, бұл тағы 21 компанияны тартуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, "Қазавтожол" АҚ Ақтөбе филиалымен іске асырылып жатқан инфрақұрылымдық жобалар шеңберінде жергілікті өндірушілердің өнімдерін қолдау және жылжыту бөлігінде бірлескен жұмыс бойынша меморандум жасалды. Кәсіпкерлердің өтініштерін талдау жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларына қатысу проблемаларын анықтады. Осыған байланысты отандық тауар өндірушілердің тізілімін пайдалану ұсынылды, бұл көмірсутек шикізатын өндіру саласындағы сатып алу ережелеріне енгізілген түзетулерде көрініс тапты.

"Ауыл аманаты"

Кәсіпкерлер палатасы "Ауыл аманаты" жобасын іске асыруға белсенді қатысуда. Қатысушыларды кеңес беруден бастап өнімдерді өткізуге дейін қолдау көрсету алгоритмі әзірленді. Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясымен бірлесе отырып, қатысушыларға Палата тарапынан қолдау көрсетілетін қарапайым бизнес-жоспар үлгісі жасалды. 1954 кеңес берілді, 313 бизнес-жоспар әзірленді және 260 жеке кәсіпкерлікті ашуға заңгерлік қолдау көрсетілді.

Бизнесті қаржылық емес қолдау

2024 жылы Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы 624 кәсіпкерге 660 қызмет және 2 912 кәсіпкерге 12 218 кеңес ұсынды, оның ішінде бухгалтерлік қызметтер, заң мәселелері, маркетинг және банктерде қолдау көрсету қызметтері бар. Нәтижесінде 150 бизнес 1,911 млрд теңге көлемінде жеңілдетілген қаржыландыру алып, 160 жаңа жұмыс орнын ашу мүмкіндігіне ие болды. Қазіргі уақытта Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы тек бухгалтерлік қызметтер мен бизнес-жоспарлар әзірлеу бойынша көмек көрсетеді.

 "Бір ауыл – бір өнім" жобасы аясында тамыз айында 27 қатысушының көрмесі өтті, оның ішінде 10 жартылай финалист атанды. Қыркүйекте бренд комитеті үш финалисті таңдады: Аркадий Гогель – қыш өнімдер (Мәртөк ауданы), Айдана Сағынғали – киізден жасалған этно-киімдер (Ырғыз ауданы), Ердібек Молдагериев – бөдене жұмыртқалары (Алға ауданы). Жеңімпаздарға өндірісті кеңейту және экспортқа шығу үшін қолдау көрсетілуде. Айдана Сағынғали мастер-класстар өткізуде, оған "Сарқыт" мейрамханасынан орын бөлінді және ол Астанадағы шағын және орта бизнес форумына қатысып, алматылық кәсіпкерлермен байланыс орнатты.

Кадрларға қажеттілік

Кәсіпкерлер палатасы жыл сайын Enbek.kz сайтында Ақтөбе облысының 3 мың кәсіпорны қатысатын кадрларға қажеттілікті талдайды. Биыл 734 жұмыс беруші 7,4 мың жаңа қызметкер қажет екенін хабарлады. Оның ішінде 2024 жылы 3 040 адам, 2025 жылы 2 165 адам, ал 2026 жылы 2 146 адам қажет болады. Ең үлкен кадрлық қажеттілік Ақтөбе қаласында байқалып, 5,2 мың жұмысшы қажет етілді. Ал Алға және Байғанин аудандарында кадр сұранысы бар-жоғы 21 адамнан тұрады. Жаңа қызметкерлерге барлық салада қажеттілік бар, бірақ ең көп қажеттілік қызмет көрсету саласында (2 547 адам), өңдеу өнеркәсібінде (1 769 адам) және білім беру саласында (866 адам) байқалады. Өңірде жоғары білімді 1,5 мың, техникалық және кәсіптік білімді 4 мың, білімсіз 1 220 және қысқа мерзімді курстар сертификаты бар 703 адам қажет. Ең қажетті мамандықтар қатарында пошта байланысы операторы (234 адам), автобус жүргізушісі (203 адам), математика мұғалімі (170 адам), бухгалтер (132 адам), тігінші (119 адам) және  жұмысшы (113 адам) бар.

Сауалнама нәтижелері кәсіптік және қысқа мерзімді оқытуға мемлекеттік білім беру тапсырысын қалыптастыру үшін білім басқармасына және жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасына жіберілді. Мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру жөніндегі комиссияның отырысында машина жасау технологиясы, автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету және жөндеу, жиһаз өндірісі, ветеринария, бағдарламалық қамтамасыз ету, мейірбике ісі, тамақтандыруды ұйымдастыру және т.б. сияқты қажеттілігі жоғары мамандықтарға қайта бөлу жүргізілді.

Адами капиталы

2024-2026 жылдарға арналған техникалық және кәсіптік білім беруді жаңғырту жөніндегі Жол картасы аясында 2023-2024 оқу жылында 3 230 үшжақты келісімшарт тіркелді. Ақтөбе облысында 58 мамандық және 86 біліктілік бойынша дуальды оқыту енгізілуде, оған 914 кәсіпорын және 28 ұйым қатысуда. Бұл 5 028 студентті, оның ішінде 4 714 мемлекеттік тапсырыс бойынша білім алушыларды (26%) дайындауға мүмкіндік береді. Кәсіпкерлер палатасы жанындағы тәлімгерлік мектебінде "Жұмыс орнында оқыту педагогикасы" тақырыбында 170 тәлімгер оқытылды, оның ішінде 42-сі биыл. Аймақтық палата кәсіби оқытуға мемлекеттік тапсырысты орналастыру үшін білім беру ұйымдарын таңдап, оларды Оқу орталықтары тізіліміне енгізеді. Тізілімге 88 жұмыс мамандығы бойынша 36 ұйым, оның ішінде кәсіпорындар жанындағы 19 оқу орталығы, 4 тәуелсіз оқу орталығы және 13 колледж енгізілген.

Осылайша, Кәсіпкерлер палатасы өңірдегі бизнесті дамыту және кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау бағытында белсенді жұмыс жүргізуде.